Το μανιφέστο της χαρούμενης παιδικής ηλικίας

Το “Μανιφέστο της χαρούμενης παιδικής ηλικίας” είναι μια συναρπαστική ματιά στην παιδική ηλικία της εποχής μας και στο πώς μεγαλώνουμε μια γενιά από κουρασμένα παιδιά – φορτωμένα με υποχρεώσεις και στόχους. Εδώ και πολλές γενιές, η ανατροφή των παιδιών έμοιαζε αρκετά απλή υπόθεση: πήγαιναν στο σχολείο μερικές ώρες την ημέρα, ασχολούνταν με τον αθλητισμό και τα χόμπι τους και τον υπόλοιπο χρόνο έπαιζαν ή, πολύ απλά ονειρεύονταν… Αυτή η προσέγγιση έχει πλέον αλλάξει: τα παιδιά μας έχουν λιγότερο ελεύθερο χρόνο, είναι πιο ευαίσθητα, πιεσμένα και λιγότερο χαρούμενα.
Πολλές φορές, κάτω από ένα πιεστικό πρόγραμμα κρύβονται οι υπερβολικές γονεϊκές προσδοκίες. Αν αφήσουμε τα παιδιά μας να ανακαλύψουν ποια είναι, αντί να τους επιβάλλουμε να γίνουν όπως εμείς θέλουμε να είναι, αν δεν πιέζουμε τα πράγματα και αποδεχτούμε πως η πιο σημαντική γνώση και εμπειρία συχνά δεν αποτιμώνται με ένα καλό βιογραφικό, τότε ίσως τα παιδιά μας μπορέσουν να απολαύσουν πραγματικά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους.
Εξετάζοντας τις τελευταίες επιστημονικές έρευνες και παίρνοντας συνεντεύξεις από ειδικούς και οικογένειες σε όλο τον κόσμο, ο Καρλ Ονορέ αποδεικνύει πως η ανατροφή των παιδιών μας δεν χρειάζεται να μοιάζει με αγώνα ταχύτητας.
Το βιβλίο αυτό δεν είναι ένα ακόμη εγχειρίδιο για γονείς, αλλά ένα κάλεσμα για κινητοποίηση: οφείλουμε να κάνουμε κάτι καλύτερο για τα παιδιά μας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Αλλά, οι έρευνες λένε ότι παιδιά που «φοίτησαν» σε υπερφορτωμένα σε πρόγραμμα γνώσεων νηπιαγωγεία δεν πέτυχαν απαραίτητα καλύτερες μαθησιακές επιδόσεις όταν πήγαν σχολείο. Αντίθετα, έγιναν περισσότερο ανήσυχα και λιγότερο δημιουργικά. Δεν θα πρέπει αυτό να παρεξηγηθεί ως προτροπή προς την αδράνεια, αλλά ως υπενθύμιση πως τα παιδιά προσχολικής ηλικίας ευημερούν όταν τους παρέχεται ένα ασφαλές και χαλαρό περιβάλλον όπου αφήνονται ελεύθερα να εξερευνήσουν τον κόσμο μέσα από παραμύθια, τραγούδια, κουβέντα και παιχνίδι, με τη σειρά και στη δοσολογία που επιθυμούν κι όχι κατά πώς θεωρούν ότι είναι «ορθό», πόσω μάλλον «επιβεβλημένο» οι γονείς.
Όταν λέμε παιχνίδι, εννοούμε παιχνίδι (κι αυτό αφορά βέβαια και μεγαλύτερες ηλικίες). Που θα πει ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος οι γονείς να παίρνουν κατεξοχήν παιχνίδια γνώσεων ή που υποτίθεται ότι είναι ειδικά κατασκευασμένα για να βελτιώνουν ορισμένες δεξιότητες ή που είναι πιο εκλεπτυσμένα ή αποτελούν τεχνολογικές εφαρμογές. Εξίσου δεν θα πρέπει να επιμένουν στην «ορθή χρήση» τους και να «διορθώνουν» το παιδί αν δεν ακολουθεί τους κανόνες. Θα ήθελα να το βεβαιώσω, όπως ανάλογες διαπιστώσεις έχουν κάνει γονείς και γονείς: ο γιος μου διασκεδάζει περισσότερο να φτιάχνει με τουβλάκια, φερ’ ειπείν έναν «κόκκινο κροκόδειλο πάνω σε ένα τρένο», παρά να αντιγράφει τα προκάτ σχήματα. Στην αρχή μου φαινόταν ότι δεν έχει καταλάβει το παιχνίδι και δεν μπορούσα ούτε να δω τον «κόκκινο κροκόδειλο πάνω σε ένα τρένο», ούτε να εξηγήσω πως νομίζει ότι ένας κροκόδειλος μπορεί να είναι κόκκινος κι ανεβασμένος σ’ ένα τρένο. Μου πήρε αρκετά να συνειδητοποιήσω ότι η αδυναμία ήταν δική μου: δεν ένιωθα επαρκώς ελεύθερος και δεν επιστράτευα αδέσμευτα τη φαντασία μου όπως εκείνος. Με μαθαίνει σιγά-σιγά και βρίσκω ότι από τη σκοπιά του ο κόσμος μπορεί να γίνει υπέροχος. Είναι αυτή η απλή μετάθεση, νομίζω, που βοηθά τους γονείς να μην κάνουμε υπερβολικά πολλά λάθη (γιατί όλοι αναπόφευκτα κάνουμε και δεν υπάρχει λόγος να «σκάμε» γι’ αυτό), να είμαστε λιγότερο αγχωμένοι κι εν τέλει καλύτεροι κηδεμόνες: δεν είναι τα παιδιά που πρέπει να τα κάνουμε να βλέπουν τον κόσμο με τη δική μας ματιά, είναι εμείς που οφείλουμε να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να δούμε τον κόσμο με τα μάτια των παιδιών.